برای دسترسی به پلتفرم مناسب وب کنفرانس برای انجام یادگیری مشارکتی، دو ابزار ادوبی کانکت و بیگ بلو باتن بررسی خواهند شد.
مورد مطالعاتی اول: استفاده از ادوبی کانکت برای یادگیری مشارکتی در مقطع کارشناسی
این مطالعه موردی در گروه کامپیوتر با مشارکت ۱۹ دانشجوی مقطع کارشناسی متشکل از ۱۰ دانشجوی پسر و ۹ دانشجوی دختر انجام شد. سن آنها بین ۱۹ تا ۲۲ سال است. در این بخش نرم‌افزار وب کنفرانسی که استفاده شده ادوبی کانکت است.
۱- متودولوژی
ادوبی کانکت می‌تواند فعالیتهای مشترک، به ویژه همکاری بین دانشجویان قدیمی (باتجربه) و جدید (تازه‌کار) را تسهیل کند. این سناریو شامل استفاده از وب کنفرانس به منظور حمایت از فراگیران در اجرای یک تکلیف اجباری بود.
این فعالیت آموزشی در چارچوب یک دوره کارشناسی انجام شد و شامل چهار مرحله اصلی بود. مسئول این فعالیت دو دانشجوی قدیمی بودند که در دوره قبلی با موفقیت در این دوره خاص شرکت کرده بودند. این دانشجویان نقش دستیار را نزد استاد بر عهده گرفتند و آنها انگیزه لازم و تجربه تدریس را داشتند.
۲- فاز ۱: ارتباط ناهمگام
مرحله اول به ایجاد و راه اندازی یک فروم مربوط می‌شود که برای استفاده توسط دانشجویانی که در این دوره شرکت می‌کنند، طراحی شده است. در این انجمن دانشجویان می‌توانند سوالاتی را درباره تعیین تکلیف دوره بپرسند و به آنها پاسخ دهند.
۳- فاز ۲: جلسات آشنایی
مرحله دوم این فعالیت شامل آماده سازی و آشنایی دانشجویان با وب ابزار کنفرانس، ادوبی کانکت بود. دانشجویان قدیمی در جلسه‌ای از دوره جدید با دانشجویان جدید آشنا شدند و نحوه استفاده از این بستر را به دانشجویان شرکت کننده در این فعالیت آموزش دادند.
۴- فاز ۳: جلسات مشارکتی
مرحله سوم شامل اجرای دو وب کنفرانس با هدف حل سوالات و حمایت از دانشجویان در تکلیفی بود که باید انجام می‌دادند.
یک روند معمولی در دو وب کنفرانس دنبال می‌شد. در ابتدای وب کنفرانس، مجموعه‌ای از اسلایدها برای دانشجویان ارائه شد.
این اسلایدها شامل برخی از مشکلات و سوالات متداولی بود که دانشجویان قدیمی با توجه به تجربیات گذشته خود در مورد تکالیف، آنها را شناسایی و جمع آوری می‌کردند.
سپس، لیستی از هایپرلینکها ارائه شد که حاوی مطالب آموزشی مفیدی برای تسهیل اجرای تکلیف بود.
سرانجام، همه دانشجویان با استفاده از ابزار گفتگوی صوتی و نوشتاری، در مورد سوالات مربوط به تکالیف بحث کردند.
۵- فاز ۴: ارزیابی
مرحله چهارم شامل تکمیل پرسشنامه دانشجویان شرکت کننده در این فعالیت و جمع آوری نتایج حاصله در مورد کل روند بود. ۹۰٪ دانش آموزان ادعا کردند که وب کنفرانس در اجرای تکلیف به آنها کمک کرده است.
علاوه بر این، همه دانشجویان گزارش کردند که استفاده از نرم افزار وب کنفرانس را به دیگر اساتید هم پیشنهاد می‌دهند.
مورد مطالعاتی دوم: استفاده از بیگ بلو باتن برای یادگیری مشارکتی در مقطع تحصیلات تکمیلی
در این بخش به ارزیابی مناسب بودن وب کنفرانس‌ها برای پشتیبانی از یادگیری مشارکتی می‌پردازیم. بستری که برای این فعالیت استفاده شده، بیگ بلو باتن است.
۱- متودولوژی
فعالیت دوم تلاشی برای ارزیابی اثربخشی اجرای فعالیتهای مشارکتی آموزشی با استفاده از یک بستر وب کنفرانس منبع باز بود.
شرکت کنندگان در این فعالیت مشترک ۱۳ دانشجوی کارشناسی ارشد بودند که متشکل از ۳ دانشجوی پسر و ۱۰ دانشجوی دختر بودند.
سن آنها بین ۲۲ تا ۲۸ سال بود. همچنین دو نفر برای پشتیبانی وجود داشتند. یکی از آنها استاد دوره‌ای بود که در آن فعالیت انجام شد.
سناریوی ارزیابی شامل سه مرحله و همچنین دو روش یادگیری مشارکتی به منظور ارائه ماهیت همکاری به جلسات آموزشی بود.
تکنیک‌هایی که استفاده شد Jigsaw و Fishbowl بود که در ادامه ارائه شده‌اند.
کل زمان لازم برای انجام هر سه مرحله حدود یک ماه بود.
قبل از اجرای سناریو، دو روش یادگیری مشارکتی Jigsaw و Fishbowl به منظور آگاهی دانشجویان از این تکنیک‌ها، آموزش داده شده است.
۲- تکنیک Jigsaw
در تکنیک یادگیری مشترک Jigsaw دانشجویان به دو گروه مختلف تقسیم می‌شوند. گروه اول گروه Jigsaw و گروه دوم گروه متخصصان هستند (مطابق شکل)
هدف از این تکنیک این است که دانشجویان در مورد یک موضوع مشخص، دانش خود را افزایش دهند. و روشهای موثری برای آموزش آن به دیگران تدوین کنند.
هر دانشجو همزمان در یک گروه Jigsaw و گروهی از متخصصان شرکت می‌کند.
گروه‌های Jigsaw یک مسئله خاص را که از زیرعنوان‌ها تشکیل شده است، انجام می‌دهند. هر زیرعنوان توسط یک گروه از متخصصان مطرح می‌شود.
این گروه از متخصصان متشکل از دانشجویان خاصی از هر گروه Jigsaw هستند و اعضای آنها سعی می‌کنند در زیرعنوان فوق تخصص کسب کنند.
در پایان این تکنیک یادگیری مشارکتی، اعضای گروه‌های متخصص به گروه‌های اصلی Jigsaw باز می‌گردند و سعی می‌کنند با ارائه دانش به دست آمده، یک محصول مشترک تولید کنند.
۳- تکنیک Fishbowl
در روش Fishbowl، یک حلقه بیرونی از دانشجویان (گروه ناظران) در اطراف یک حلقه داخلی کوچکتر از دانشجویان (گروه Fishbowl) نشسته‌اند. این روش در شکل نشان داده شده است.
دانشجویان حلقه داخلی، در یک مبحث عمیق، در مورد موضوعی شرکت می‌کنند که توسط استاد ارائه شده است. در حالی که دانشجویان حلقه بیرونی آنچه را که گفته می‌شود و نحوه گفتن را در نظر می‌گیرند.
دانشجویان حلقه داخلی، برای شرکت در یک بحث سطح بالا به چالش کشیده می‌شوند در حالی که اعضای حلقه بیرونی قادر به گوش دادن به بحث و انتقاد از محتوا، منطق و تعامل بین اعضای تیم هستند.
دانشجویان حلقه بیرونی قادر به قطع بحث در حلقه داخلی نیستند و تنها می‌توانند یادداشت برداری کنند.
در پایان بحث حلقه داخلی، دانشجویان حلقه بیرونی می‌توانند نظرات خود را بیان کنند.
بنابراین این تکنیک دو هدف دارد: ایجاد ساختاری برای یک بحث عمیق و فراهم آوردن فرصت‌هایی برای دانشجویان برای مدلسازی یا مشاهده فرایندهایی که در یک تیم در حین بحث در حال انجام است.
۴- فاز ۱: جلسات آشنایی
در این مرحله، دانشجویان در جلسه‌ای در بیگ بلو باتن شرکت کردند تا با محیط و عملکردهای بیگ بلو باتن آشنا شوند.
دانشجویان همچنین به گروه‌های Jigsaw تقسیم شدند و هر گروه تکلیفی را بر عهده گرفتند که باید برای شرکت موفق در دوره ارائه شود.
تکالیف مربوط به پیاده‌سازی / ارزیابی ابزارهای یادگیری مشارکتی بود. علاوه بر این، پس از جلسه در بیگ بلو باتن، اعضای هر گروه Jigsaw به گروه‌های متخصص تقسیم شدند.
مباحث مربوط به هر گروه متخصص توسط استاد تعریف شده و با تکلیفی که توسط گروه‌های Jigsaw انتخاب می‌شود همخوانی دارد.
۵- فاز ۲: جلسات مشارکتی Jigsaw
در مرحله تخصصی، هر گروه متخصص باید با همکاری بین اعضای خود، در مورد موضوع مورد نظر دانش بیشتری کسب کند.
در بیگ بلو باتن، اتاق‌های ویژه‌ای ایجاد کردیم که هر تیم در هر زمان می‌تواند کنفرانس برگزار کند. هر گروه اتاق مخصوص خود را داشت که اعضای گروه‌های دیگر نمی‌توانستند به آن دسترسی داشته باشند.
کنفرانس‌هایی که توسط گروه‌های متخصص برگزار می‌شود از پیش تعریف نشده بودند. با این وجود ، در یک تاریخ خاص، جلسه‌ای با اعضای همه گروه‌ها باید برگزار شود که در آن هر گروه باید آنچه را که بدست آورده آماده و تحویل دهد.
همچنین، در این مرحله، ما اولین کاربرد روش Fishbowl را داریم. زیرا هر گروه باید در مورد سوالی که قرار است مطرح شود، جایگاهی را معین کند.
هر گروه به یک هماهنگ کننده اختصاص داده شده است تا بحثی را شروع کند که در آن همه اعضای گروه درگیر شوند. آنچه در بحث گروه‌ها گفته می‌شود، می تواند توسط گروه‌های دیگر که حلقه بیرونی روش Fishbowl را می‌سازند، اظهار نظر شود.
برای این که اعضا با هم مکالمه داشته باشند از ابزار گفتگوی صوتی پلتفرم بیگ بلو باتن استفاده شد. جایی که فقط اعضای حلقه داخلی می‌توانستند صحبت کنند زیرا دیگران بی صدا (mute) می‌شوند.
این دو حلقه با استفاده از قرارگیری مناسب پنجره‌های دوربین وب کاربران ایجاد می‌شود.
۶- فاز ۳: جلسات مشارکتی Fishbowl
مرحله سوم و آخرین مرحله شامل بازسازی گروه‌های اصلی Fishbowl و همکاری دانشجویان در آنها بود (مطابق شکل زیر).
اعضای هر گروه Fishbowl باید در مورد وظیفه‌ای که به عهده گرفته‌اند، ارائه مشترک داشته باشند. استاد می‌تواند در طول کنفرانس دانشجویان را به گروه‌هایی تقسیم کند تا آنها با همکاری هم کارها را انجام دهند. هر دانشجو می‌تواند اتاقی مجزا در بیگ بلو باتن داشته باشد.
این ویژگی از طریق ماژولی که با همکاری جامعه توسعه دهندگان بیگ بلو باتن ایجاد شده است، در دسترس است.
در آخر هر گروه کار خود را به بقیه (که از روش Fishbowl استفاده می‌کردند) ارائه داد.
۷- ارزیابی
دانشجویان در پایان فعالیت به پرسشنامه‌هایی پاسخ دادند که در آن از محیط بیگ بلو باتن استفاده می‌شد. همه دانشجویان ادعا کردند که ویژگی‌هایی که برای ایجاد گروه‌ها پیاده‌سازی شده بودند، بسیار مفید بودند. بیش از ۷۵٪ دانشجویان نیز گفتند که مایل هستند در سایر دوره‌ها نیز از بیگ بلو باتن استفاده کنند.
